Zamki i pałace dolnośląskie

Dolny Śląsk to region, który jest chętnie odwiedzany przez turystów, którzy cenią sobie przeszłość, a jednocześnie lubią aktywny wypoczynek. Wbrew temu co widzimy na naszych nadmorskich plażach, takich aktywnych podróżników mamy dużo. Dolny Śląsk ma wiele do zaoferowania, bo mamy tutaj zamki, pałace, stare miasta, zabytki przemysłowe, stare kopalnie, obiekty militarne z różnych epok. Jest w czym wybierać, nawet w najbliższej okolicy miejsca, w którym się zatrzymamy.

Dolnośląskie zamki to prawdziwe bogactwo tej ziemi. Region był bogaty, dobrze zagospodarowany z intensywnym osadnictwem od wczesnego średniowiecza. Jednocześnie był orbicie zainteresowania kilku sąsiednich królestw. Nic więc dziwnego, że budowano zamki obronne, bo było czego bronić i przed kim się bronić. W dodatku Dolny Śląsk był podzielony na wiele księstw, których władcy byli co prawda spokrewnieni ze sobą, ale również rywalizowali. Stąd ciągłe niepokoje, wojny i wojenki. Początkowo budowano zamki drewniano ziemne w miejscu starszych grodów, ale w XIII wieku zaczęły powstawać zamki murowane. W XIV wieku tych zamków było już bardzo dużo. Na przestrzeni dziejów można doliczyć się ponad stu zamków na Dolnym Śląsku. Wiele z nich przebudowano na pałace, część jest w ruinie, sporo przebudowano na zamki w stylu renesansowym. Po niektórych zamkach nie ma żadnego śladu i trudno nawet określić ich lokalizację.

Z czego budowano zamki Dolnego Śląska? Budulcem był przede wszystkim kamień, który był dostępny w pobliżu miejsca budowy. Skalistych terenów na Dolnym Śląsku nie brakuje, a kamieniołomy eksploatowane są do dzisiaj. Nie wszystek kamień używany do budowy zamków to granit, były też mniej trwałe minerały. Skutek tego jest taki, że poszczególne zamki mają swoje kolory, co widać na przykładzie zamku Bolków albo zamku Grodziec. Później do budowy uzywano również cegieł, ale pierwotnie zamki średniowieczne były kamienne. Ciekawe zjawisko jest takie, że ruiny zamków są czasem chętniej odwiedzane niż dobrze zachowane zamki. Pewnie jest w nich jakaś tajemnica, legendy, a to działa na wyobraźnie i przyciąga zwiedzających.

Jeśli chodzi o pałace, to na Dolnym Śląsku można było doliczyć się około tysiąca pałaców. Można było, bo od końca drugiej wojny światowej wiele z nich popadło w ruinę. Przykro powiedzieć, ale ten problem niestety przybrał na sile w ciągu ostatnich trzydziestu lat, czyli za dewastację nie można obciążać minionego systemu politycznego. Pałace na Dolnym Śląsku nadal znikają, chociaż są też zjawiska pozytwyne. Dolnośląskie pałace budowano w różny sposób. Część z nich powstawało na tzw. surowym korzeniu, czyli nie było wynikiem rozbudowy wcześniejszego budynku. Najczęściej jednak rozbudowywano dwór lu przebudowywano zamek, zwłaszcza po zniszczeniach wojennych lub pożarach. Wojna trzydziestoletnia udowodniła niewielką przydatność średniowiecznych i renesansowych zamków do celów militarnych. Niektóre z nich można było przystosować do nowoczesnej wojny poprzez budowę bastionów, ale część zamków nie nadawała się nawet do tego. Zazwyczaj zamki porzucano i budowano pałac w bardziej przystępnym terenie, czasem niedaleko folwarku. Pałace na Dolnym Śląsku budowała nie tylko arystokracja i bogata szlachta, ale również bankierzy, przemysłowcy, bogaci mieszczanie. Pałac był symbolem statusu materialnego.

Jednym z ciekawszych pałaców dolnośląskich jest pałac Marianny Orańskiej z budowany w Kamieńcu Ząbkowickim. Zamek był budowany z przerwami przez kilkadziesiąt lat i kosztował ogromne pieniądze. Księżniczka orańska była zapobiegliwa i miała dobrą rękę do interesów. Przyczyniła się do rozwoju przemysłowego regionu, tworząc wiele zakładów pracy. Ogromny pałac Marianny zbudowano w stylu neogotyckim, dzięki temu przypomina wyglądem zamek. Zachował się do dzisiaj i chociaż był zdewastowany, to jest systematycznie remontowany przez gminę.